Zoeken in deze blog

zaterdag 2 februari 2019

Renaissance

Renaissance

Licht na de duisternis

Letterlijk vertaald betekent de term Renaissance wedergeboorte. Met die wedergeboorte wordt verwezen naar de terugkeer van de westerse kunst en cultuur die in de duistere middeleeuwen die aan deze periode vooraf gingen, vrijwel volledig waren verdwenen.

De stuwende kracht achter de renaissance was de opkomst van het humanisme, dat vooral door filosofen als Erasmus steeds belangrijker werd naast het traditionele christendom en dat daarmee een nieuwe wereld met een andere manier van denken ontsloot.

Het was daarmee een tijd van zoekende kunstenaars, wat niet zelden allerlei richtingen opleverde die zeker niet in één lijn lagen. Tegenstellingen kwamen veel voor.  De opkomst van het humansime en de aandacht voor het klassieke zorgden voor conflicterende inzichten die vaak in de kunst tot uiting kwamen.Al met al was de renaissance van groot belang voor de ontwikkeling van de kunst maar het was zeker geen periode van harmonie en samenwerking.

Begin en einde van de Renaissance zijn niet echt exact bekend

Men gaat er van uit dat de Renaissance begonnen is rond 1300 en dat we ergens rond 1600 het einde vinden. Het mag duidelijk zijn dat bij een beweging die driehonderd jaar duurt het begin en einde niet erg exact zijn aan te geven maar dat mag natuurlijk ook geen probleem genoemd worden.

De ambitie kwam terug

Men werd zich in de tijd van de renaissance weer bewust van de verworvenheden van eeuwen terug. En heel belangrijk, de mensheid kreeg haar ambities weer terug. Het was mede daardoor een zeer vruchtbare tijd. En al helemaal waar het ontdekkingen en dergelijke betrof.

Niet alleen Italië

Velen denken bij renaissance direct aan Italië. Maar ook de meer noordelijke delen van Europa hebben een flink steentje bijgedragen. Met name het naturalisme wordt geacht in Noord-Europa zijn grondslag te hebben waarbij Nederlandse en Vlaamse schilders een belangrijke rol gespeeld hebben.

Perspectief gaat een rol spelen

De kunst uit de renaissance laat zich vooral beschrijven met termen als verwijzend naar de klassieke wereld van de Romeinse en Griekse kunst. En gericht op symmetrie die meestal in het werk wel terug te vinden is. Maar ook de opkomst van het perspectief om een goed ruimtelijk effect aan te geven was een belangrijke ontwikkeling die de kwaliteit van de werken snel ten goede kwam. Het lineaire perspectief zoals we dat vandaag de dag nog kennen is in deze periode ontwikkeld en verving het belangrijkheidsperspectief waarbij de belangrijkste persoon van de afbeelding zo centraal en groot mogelijk werd afgebeeld, wat een waarheidsgetrouwe afbeelding zeker niet ten goede kwam.


Natuurgetrouwe afbeeldingen worden van groot belang

De ontwikkeling van het perspectief stond niet op zich. De kunstenaars in de renaissance waren veel bezig met het ontwikkelen van de theorie achter hun werk. Er was een duidelijk streven naar een steeds betere, natuurgetrouwe vastlegging. Men ging op zoek naar systematische methoden en technieken om kunst te vervaardigen. Dit leidde tot een soort onderling concurrentie die het ambacht van kunstenaar op een steeds hoger voetstuk zette. Was het voor die tijd gewoon een vak als ieder ander, de status van kunstenaar begon te groeien. Men begon steeds meer het culture aspect van kunst te begrijpen en het een plaats in de samenleving te geven.

Achter de schermen werd de druk uitgeoefend

Met een dergelijke beweging zijn er altijd personen die daar achter de schermen een stempel op willen drukken, zeker als er tegenstrijdige belangen zijn. Met name verschillende pausen probeerden de wat verminderende invloed van Rome te herstellen, waarbij wereldlijke vorsten vooral de eigen macht probeerden te vergroten. Ook op de achtergronden speelden dus allerlei conflicten een rol mee, waarbij de kunstenaar gebruikt werd om deze te beslechten. Men zag het belang van kunst en de gevolgen die er mee te bereiken waren en maakte daar gretig gebruik van. Uiteindelijk won de wereldlijke macht geleidelijk aan van de religieuze machthebbers, onder meer door de snel uitdijende wereld.

 

Aandacht voor de klassieke wereld

Men ging nu ook meer op zoek naar de juiste waarneming en vastlegging van de wereld. Een zoektocht waarbij men zich onder invloed van het opkomende humanisme en de steun van wereldlijke machthebbers niet langer meer beperkte tot uitsluitend christelijke en religieuze voorstellingen. Ook de klassieke wereld kreeg weer een duidelijke belangstelling  De helden, figuren en goden uit de klassieke mythologie zorgden bij de kunstenaars voor nieuwe bronnen van inspiratie die onder het christendom niet mogelijk waren geweest.

Richtingen binnen de Renaissance


Niet alleen zijn er veel onderstromingen in de Renaissance, er worden ook een aantal hoofdrichtingen onderkend, die meestal gericht zijn op een plaats of gebied.

We hebben het dan over

  • de vroegrenaissance, 
  • de Venetiaanse renaissance, 
  • de Hoogrenaissance 
  • en tot slot de Noord-Europese Renaissance
die ieder voor zich op deze site worden uitgewerkt.

Renaissance





Kenmerkende kunstenaars uit de renaissance


Onderstromingen van de renaissance

De renaissance kende nogal wat onderstromingen:

Gepost door op
Labels: , , , ,