Allegorisme
Het allegorisme vertelt boodschappen
Een bekende stroming binnen de Barok is het allegorisme die rond 1620 begint en rond 1750 weer tot een einde komt. De kunstenaar probeert met behulp van een allegorie een vorm van een boodschap uit te dragen. Hij verpakt deze boodschap door van bepaalde voorstellingen en objecten in die voorstelling gebruik te maken.Het allegorisme is een ook soort reactie op de geschreven kunstvormen
Volgens sommigen komt het allegorisme dan ook vooral voort uit het simpele feit dat ook de kunstenaars in hun werk (voornamelijk schilderijen) een boodschap uit wilden dragen. Daarmee werd het allegorisme een soort van reactie op de steeds belangrijker en beroemder wordende dichters en schrijvers.De uitvinding van de boekdrukkunst speelde een rol
Dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst konden dichters en schrijvers hun werk nu gemakkelijk verspreiden. En waar die dichters en schrijvers woorden en zinnen tot hun beschikking hadden om hun mening te geven, gebruikte de kunstenaar de allegorie om met een visualisatie van die woorden en zinnen een vergelijkbare boodschap aan de mensheid te verkondigen. .
De gebruikte objecten in het allegorisme
De objecten die men in het allegorisme gebruikte dienden om een bepaalde emotie of herkenning los te maken bij degene die het kunstwerk zou bekijken. De herkenning zat hem daarbij in het gebruik van symbolen.Vrouwe Justitia als voorbeeld van een allegorie
Een bekend voorbeeld van een allegorie is Vrouwe Justitia met de blinddoek, het zwaard en de weegschaal. Zij is daarbij de personificatie (en dus een allegorie) van het abstracte begrip "recht". Maar ook werden zaken als schedels, dode dieren, verwelkte bloemen en rottend fruit ingezet, met name om het vergankelijke van het bestaan en de altijd maar naderende dood uit te beelden.De allegorie in de publieke zaak
In de Barok werd kunst ingezet om bepaalde doelen te bereiken. En dat was dus bij de allegorie niet anders. Zo was er het gebruik van het allegorisme in de publieke zaak, waarbij kerkelijke en politieke standpunten verdedigd, dan wel juist bestreden dienden te worden.
Hiertoe werden publieke figuren en kerkelijk leiders vaak flink pompeus en met veel grandeur afgebeeld. Dure, luxe kleding, fraai en sierlijk wapentuig en een bijpassende omgeving moesten het beeld van deze leiders compleet maken.
De allegorie in de privé omgeving
Maar er waren inmiddels veel meer opdrachtgevers dan alleen de kerk en de staat bij gekomen.Ook particulieren speelden nu een rol van betekenis. En ook die particulieren wilden bepaalde opvoedkundige deugden uitdragen. En dat deden ze met behulp van de werken die deze particulieren lieten vervaardigen.
Zaken als wellust en overdaad moesten zeker in het calvinistische Noord Nederland bestreden worden. En dat soort zaken werd dan ook min of meer karikaturaal in beeld gebracht en belachelijk gemaakt. Daarnaast speelde het formaat van de werken een rol, omdat ze in de woonkamer een plek moesten krijgen in plaats van in een grote kerk of raadszaal.zoals meestal gebruikelijk was.
In Nederland wordt de allegorie vooral toegepast in de Gouden Eeuw
In de werken van de bekende Nederlandse schilders uit de gouden eeuw zijn hier veel voorbeelden van het werken met een allegorie te vinden. Als je er even op let dan is er op veel van hun werk wel een allegorisch onderwerp geplaatst.Typerende kunstenaars in het allegorisme
Onderliggende stromingen van de Barok.
- Barok-classicism;
- Piëtisme;
- Sektarisme;
- Gesturalisme;
- Emotionalisme;
- Carravaggisme;
- Absolutisme;
- Rococo;
- Academisme;
- Neo-classicisme;
