Caravaggisme
De uit Italië afkomstige stroming van het Caravaggisme is afgeleid van de bekende Italiaanse schilder Caravaggio. Zijn manier van werken werd als vernieuwend en vrij revolutionair gezien.
Het Caravaggisme wordt gezien als een belangrijke stroming in de Barok in het begin van de zeventiende eeuw. Ook het Manïerisme speelde op dat moment nog een belangrijke rol.
Er is bij het Caravaggisme niet echt sprake van een afgebakende en als zodanig herkenbare groep kunstenaars of een echte stroming. Ook is er geen sprake van een echte "School" maar is het meer te zien als een bepaalde stijl van werken waar vele kunstenaars nog wel eens gebruik van maakten.
In Nederland waren de kunstenaars waren Hendrick ter Brugghen, Gerard van Honthorst, en Dirck van Baburen duidelijke navolgers van deze stijl. Ook de schilder Rubens lijkt er de nodige invloeden van in zijn werken te hebben verwerkt. De beweging in Nederland was vooral in en rond Utrecht te vinden zodat we daarvoor de term Utrechtse Caravaggisten nog wel eens tegenkomen.
Een duidelijk kenmerk van het Caravaggisme is de vaak versterkte dramatiek. Dit wordt onder meer bereikt door de veelvuldige inzet van technieken rond het gebruik van de verlichting, zoals bijvoorbeeld bij clair obscur.
Dit wil zeggen dat er sprake is van een fors uitgewerkt en aangezet verschil in belichting. Het effect is dat het onderwerp tegen een donkerder achtergrond fel belicht wordt zodat het maximaal opvalt.
Er worden bij het Caravaggisme veelal religieuze afbeeldingen gebruikt. Deze afbeeldingen zijn vaak gebaseerd op Bijbelse vertellingen. Er wordt echter gebruik gemaakt wordt van gewone mensen in hun normale omgeving.
Sommigen menen in de afbeeldingen van het Caravaggisme een zekere erotische spanning te herkennen zonder daar direct expliciet in te worden.
Kunstenaar die beïnvloed zijn door het Caravaggisme
- Dirck van Baburen;
- Abraham Bloemart;
- Giovanni Battista Caracciolo;
- Michelangelo Merisi da Caravaggio;
- Artemisia Gentileschi;
- Orazio Gentileschi;
- Georges de La Tour;
- Bartolomeo Manfredi;
- Giovanni Battista Piazetta;
- Henrick Terbrugghen;
- Nicolas Tournier.
