Barok

Barok

Wat is Barok

De Barok is een kunst- en architectuurstijl die begon in de 16e eeuw en doorliep tot in de 19e eeuw. Waar precies beging en einde liggen is moeilijke exact te duiden. De verschillende bronnen op dit gebied zijn het daar beslist over oneens

In het begin niet echt een aanbeveling

De term Barok is van huis uit niet bijzonder gunstig. De term werd gebruikt om de kunstwerken negatief te benoemen. Het ging daarbij om kunstwerken die na 1600 gemaakt werden. Deze werden daarbij vergeleken met de werken uit de renaissance en dan bij voorkeur vóór het maniërisme. Het woord barok komt vanuit het Frans en betekent dan zoiets als onregelmatig van vorm.

Weergave kwam bij de Barok op de tweede plaats

Toch werd er in de Barok wel degelijk heel veel aan de kunst toegevoegd, zo kwam er met name aandacht voor beweging en voor het uitdrukken van die beweging.  De werkelijkheid en juiste weergave werden daarbij aan de gewenste speelsheid en de beweging ondergeschikt gemaakt. Ook dat is een aspect dat veel mensen aan de barok niet aanspreekt.

Kenmerkend aan de Barok

Uitbundige vormen speelden een belangrijke rol. De onderwerpen waren verheven, ver van het platvloerse leven van de meeste mensen. Er wordt gewerkt met donkere maar wel rijke en diepte kleuren.

op afbeelding klikken voor grotere weergave

Vormen van bewegingen in de Barok

De beweging die we in de Barok tegenkomen kan van verschillende aard zijn. Bijvoorbeeld spiritueel, maar ook fysiek en emotioneel. Deze beweging wordt veelal uitgedrukt met kronkelende vormen. Ook een fors gebruik van felle kleuren en het gebruik van grote contrasten bij de weergave van het licht wordt zeker niet uit de weg gegaan. .

Bij de Barokke kunst wilde de kunstenaar de beschouwer van iets overtuigen met zijn werk. Bij het overbrengen van die overtuiging waren alle uitdrukkingsmogelijkheden geoorloofd. Die overtuiging mocht ook van religieuze of politieke aard zijn. Het is dan ook logisch dat de breuk tussen protestantisme (in het Noorden van de Nederlanden) en de Katholieke kerk in het zuiden in de barokke kunstwerken goed terug te vinden is.

De zeventiende eeuw was een tijd met vele conflicten. Het is dan ook zeker niet vreemd dat dit in de kunst van die tijd is terug te vinden.

Een nieuw soort opdrachtgever

De werken moesten ook de overtuiging overdragen van de opdrachtgever. De opdrachtgever was  inmiddels al lang niet meer alleen in de kerk te vinden. De werken dienden niet alleen meer als decoratie van kerkelijke- en overheidsbouwwerken. Maar ze kwamen nu ook in de privévertrekken van de opdrachtgevers terecht wat zeker invloed had op de onderwerpen die we op de schilderijen terug vinden.

Geliefde onderwerpen in de Barok

Interieurs, stillevens, landschappen en zeegezichten werden de meest geschilderde onderwerpen. De werken van de bekende schilders uit de Gouden Eeuw zoals in de lijst hieronder zijn hier goede voorbeelden van.

Typerende kunstenaars uit de Barok

• Dirck van Baburen;
• Gianlorenzo Bernini;
• Ambrosius Boschaert;
• Alonso Cano;
• Giovanni Battista Caracciolo;
• Michelangelo Merisi da Caravaggio;
• Juan Careño de Miranda;
• Philippe de Champaigne;
• Gerard Dou;
• Aert de Gelder;
• Orazio Gentileschi;
• El Greco;
• Giovanni Francesco Guercino;
• Frans Hals;
• Jan van der Heyden;
• Pieter de Hooch;
• Samuel van Hoogstraeten;
• Jan van Huysum;
• Jacob Jordaens;
• Jean Jouvenet;
• El juan Fernandez Labrador;
• Giovanni Lanfranco;
• Georges de La Tour;
• Sir Peter Lely;
• Bartolomeo Manfredi;
• Bertolomé Esteban Murillo;
• Giovanni Battista Piazetta;
• Da Cortona Pietro;
• Rembrandt Hermensz Van Rijn;
• Jusepe de Ribera;
• Hyacinth Rigaud;
• Salvator Rosa;
• Peter-Paul Rubens;
• Jacob van Ruijsdael;
• Jan Siberechts;
• Henrick Terbrugghen;
• Pellegrino Tibaldi;
• Diego Velázquez;
• Jan Vermeer;
• Simon Vouet;
• Philips Wouwerman;
• Franciso de Zurbarán.

 

Onderliggende stromingen van de Barok.

De barok kende nogal wat (onder-)stromingen. Sommige waren zo omvangrijk dat deze vaak ook weer als een soort eigen stroming werden gezien.

We onderkennen de volgende (onder-)stromingen:

• Allegorisme;
• Barok-classicisme;
• Piëtisme;
• Sektarisme;
• Gesturalisme;
• Emotionalisme;
• Carravaggisme;
• Absolutisme;
• Rococo;
• Academisme;
• Neo-classicisme;