Zoeken in deze blog

vrijdag 3 januari 2020

Conceptualisme

Conceptualisme


Het belangrijkste bij het conceptualisme is dat het kunst niet meer ziet als een object  maar als een idee. Een concept dus. Als  grondlegger van deze stroming die zich dus bezig houdt met de conceptuele kunst wordt wel Sol Lewitt gezien. Met zijn geschriften "Paragraphs on Conceptual Art" uit 1967 en Sentences on conceptual art uit 1969 werd conceptuele kunst toegankelijker gemaakt voor een groter publiek, Ook werd er een poging in gedaan het verschijnsel op zich te beschrijven en af te bakenen. Iets dat gezien de eeuwige discussie wat er wel en niet onder valt, niet erg gelukt is. 

Vrij vage definities zoals die van de kunstenaar Joseph Kosuth "alle kunst is in essentie conceptueel omdat kunt alleen als concept bestaat" hielpen ook niet echt mee om de discussie te doen verstommen.

Misschien is het feit dat het niet echt te definiëren valt wel één van de aspecten van conceptuele kunst? Om nog maar eens een extra vraag op te roepen?  

Conceptualisme

Wat is conceptuele kunst?

Je moet een conceptueel  kunstwerk kunnen begrijpen zonder het ooit gezien te hebben. Of anders gezegd, het idee achter het kunstwerk moet duidelijk zijn. Daardoor wordt het idee of concept de eigenlijke kunst. En dat geldt ook voor de taal die gebruikt  wordt om het geheel te beschrijven. Zelfs de toeschouwer en diens reacties worden onderdeel van het kunstwerk.

Je kunt het conceptualisme zien als een strijd tegen de commercie. Een object kun je (duur) verhandelen, een concept niet. En omdat je een concept niet kunt kopen, kan het ook niet als een maatschappelijk statussymbool dienen.

Is het conceptualisme wel een stroming?

Je kunt over kunst en vooral conceptuele kunst oneindig veel vragen stellen waar lang niet altijd een antwoord op komt. Veel van die vragen gaan er over wat conceptuele kunst nu eigenlijk is, waar de grenzen liggen en of er wel grenzen zijn. Gaat de conceptuele kunst niet veel verder dan de kunst zelf en vallen de omgeving en de toeschouwers er ook niet onder? Zoveel kunstenaars als er zijn, zoveel antwoorden kun je krijgen op deze vragen.  De wereld die nu met conceptualisme wordt aangeduid is zo weinig homogeen en gestructureerd dat het conceptualisme als zodanig niet eens af te bakenen valt. En iets dat je niet af kunt bakenen, bestaat dat dan wel?  

Er wordt in elke geval niets concreets opgeleverd

Een soort gemeenschappelijk noemer van alle meningen over conceptuele kunst is wel, dat er geen concreet kunstwerk ontstaat dat we aan kunnen raken. Daarmee valt ook performance kunst en daaraan gerelateerde happening volgens velen onder de conceptuele kunst. Ook dat levert namelijk geen concreet product op maar is meer een vorm van modern toneel. Maar ook hier weer: Niets valt echt concreet af te bakenen. 
 

Een vorm van protest

Kunstvormen hebben vaak iets van verzet in zich en dat is bij de conceptuele kunst niet anders. De manier waarom commercie en kunst samenvloeien wekte irritatie bij de conceptuele kunstenaars. Met hun werk wilden ze zich dan ook verzetten tegen de gevestigde orde in de kunst. Overigens een verschijnsel dat ongeveer even oud is als de kunst zelf. Maar het werkt wel. Bijvoorbeeld een stuk performance art is natuurlijk onmogelijk te verkopen voor veel te veel geld.  Wat dan overblijft is de beschrijving van het gebeuren. Of een beschrijving van de reacties van de toeschouwers. En dan komen we weer terecht bij het feit dat conceptuele kunst niet echt bestaat, maar dat er meer sprake is van de beschrijving van de kunst.

Een paar willekeurige voorbeelden van conceptuele kunst:


John Baldessari
"trying to photograph a ball so that it is in the center of the picture"
Een project van 38 foto's van een oranje bal tegen een blauwe lucht. Het doel was de bal in het centrum van de opname te krijgen maar dat lukt nergens.

Robert Barry
"29 pieces as of june 7 1971"
Een collectie getype regels tekst die niet te zien was om de galerie gesloten was tijdens de tentoonstelling wat dan weer onderdeel van het kunstwerk is.

Mel Bochner
"Measurement room"
Een ruimte waar met zwarte tape allerlei schaalverdelingen in zijn gemaakt.

Bernd en Hilla Becher
"fördertürme"
Een collectie foto's van mijnschachten, allemaal min of meer onder dezelfde hoek op dezelfde manier gemaakt. 

Vito Acconci 
"Association Area". 
Een videoperformance van een uur waarbij de deelnemers elkaar niet kunnen zien of horen maar wel dezelfde houding aan moeten nemen.

Art and language collectief
"Index001"
Dossierkasten met allerlei tekst, van probeersels en concepten tot kant en klare documenten. Deels in de dossierkasten, deels op de muren geplakt

Michel Asher
"untitled"
Een galerie die tot en met het pleisterwerk is gestript zodat er alleen een skelet in bruine steen over is gebleven


Het mag duidelijk zijn dat conceptuele kunst een zeer breed gebied is waar vele kunstenaars allerlei interpretaties aan gegeven hebben. 

Typerende kunstenaars uit het conceptualisme



Andere onderliggende stromingen in het post-modernisme 




 

Meer informatie over Team Jetje



Gepost door op
Labels: , , , , , ,