Duchamp,Marcel
Personalia
- Geboortedatum 28 juli 1887
- Geboorteplaats Neuilly-sur-Seine in Frankrijk
- Datum van overlijden 2 oktober 1968
Biografie
Een begin als schilder
Een kunstenaar die veel heeft bijgedragen aan de veranderingen in de kunst in de 20e eeuw is ongetwijfeld Marcel Duchamp. Marcel Duchamp begon zijn loopbaan in 1902 als kunstschilder in de neo-impressionistische stijl. Zoals vele schilders in die tijd werd Duchamp geraakt door het werk van Paul Cézanne en ook het kubisme had zijn interesse wat in enkele werken is terug te vinden. Een kubistisch werk "naakt dat de trap af daalt" werd verboden in Parijs en gaf veel ophef in New York.
Dit soort ophef en aandacht is natuurlijk geweldig voor een kunstenaar en de aandacht op Duchamp was nu definitief gevestigd. Overigens kon hij nooit leven van zijn werk als kunstenaar en hij kluste bijvoorbeeld bij als cartoontekenaar.
Maar het gevolg was ook dat Duchamo bedenkingen begon te hebben tegen de gangbare kunst uit die tijd. Met name het feit dat de kunst uitsluitend op het visuele gericht was, ergerde hem. Het kubisme waar hij mee experimenteerde waar hij dus grenzen mee opzocht, zag hij als een veel te dogmatisch iets dat vooral gericht leek op het zo goed mogelijk navolgen van door wie dan ook bedachte regels. Hij zette openlijk vraagtekens bij de esthetica. Uiteindelijk trok hij de conclusie dat het beter was om geen schilderijen op doek of paneel meer te maken omdat die zijn principes te veel geweld aan zouden doen.
Van schilder naar beeldhouwer
In 1913 wisselde Duchamp het schilderen in voor een kunstenaarsbestaan als beeldhouwer waarbij hij steevast uitersten opzocht. Zijn eerste bekende werk was een fietswiel op een krukje. Omdat hij dit werk uit een soort balorigheid had vervaardigd werd het niet tentoongesteld. Dat veranderde echter toen het toch beschouwd als een vroeg werk uit de stroming van het dadaïsme. In 1915 vertrok Duchamp naar New York.
Van beeldhouwer naar meer experimenteel werk
De stromingen waar Duchamp deel van uitmaakte, zoals het futurisme, het dadaïsme en het surrealisme boden hem daartoe natuurlijk alle mogelijkheden en de gelegenheid voor experimenten en het innemen van stevige standpunten.
Kunstenaar en schaakgrootmeester
Marcel Duchamp had voor een kunstenaar nog een interessante bezigheid. Hij was namelijk schaakgrootmeester. Iemand die na kon denken, dat is duidelijk en dat heeft hij ook in zijn kunstenaarsloopbaan laten zien met unieke werken en een out-of-the-box manier van creatief denken. Marcel Duchamp was dan ook de eerste kunstenaar die een nauwelijks aangeraakt industrieel product als puur kunstwerk presenteerde voor een expositie.
De eerste readymade
In dit geval betrof het een urinoir dat hij onder het pseudoniem "Richard Mutt" instuurde voor een expositie in New York. Daar werd het als een belediging en provocatie gezien en prompt geweigerd. Het urinoir was niet echt de eerste readymade. Dat was een flessenrek dat hij gewoon gekocht had in een warenhuis en dat hij door er een briefje op te plakken tot kunst had verheven. Het meest opvallende van de readymade was dat er geen enkele vakkennis of vaardigheid van de kunstenaar werd verwacht. Iedereen kan tenslotte een flessenrek kopen in een warenhuis.
De readymade toonde aan dat kunst onbegrensd is. Niemand die weet waar de grens ligt en wat je wel of geen kunst mag noemen. En als er al regels zijn, dat deze regels steeds ter discussie gesteld moeten worden. De grenzen van kunst lijken vooral bepaald te worden door de context. Staat iets in een museum? Dan is het dus kunst. Hangt een urinoir aan de wand in een café? Dan is het geen kunst, hoewel het om het zelfde object gaat. Dit nieuwe uitgangspunt was één van de belangrijkste bijdragen van Duchamp aan de moderne kunst en in feite het begin van de conceptuele kunst.
Een mijlpaal in de moderne kunst
Maar de aanzet was gegeven. Duchamp noemde zijn kant-en-klare producten "readymades". Deze urinoir met de naam "Fountain" wordt achteraf als een mijlpaal in de hedendaagse beeldende kunst beschouwd. In 2004 werd het urinoir tot het invloedrijkste kunstwerk van de twintigste eeuw gekozen.
Een bron van discussie
Dat een dergelijk werk in die tijd allerlei kunst filosofische vragen opriep ligt voor de hand. De aard en functie van kunst stonden hierdoor stevig ter discussie. Duchamps werk en ideeën kwamen steeds meer in de belangstelling te staan.
La-boîte-en-valise
In 1941 kwam Marcel Duchamp met zijn draagbare museum. Een uitklapbare kartonnen doos met daarin allerlei miniaturen van eerdere werken, tot en met verkleinde versies van de readymades aan toe. La-boîte-en-valise (ofwel de doos in en koffer) noemde hij deze draagbare musea.
Grondlegger van de moderne kunst
We vinden delen van zijn ideeën en werken naderhand heel duidelijk terug in de moderne kunst. Velen zien Marcel Duchamp ook als grondlegger van de moderne kunst en dan vooral in de conceptuele kunst en verschillende vormen van minimal art (minimalisme).
Bekende werken van Marcel Duchamp
Bekende werken zijn
- Het grote glas
- De groene doos
- La mariée mise à nu par ses célibataires, même (de bruid gestript door haar vrijgezellen, zelfs!)
Stromingen
Marcel Duchamp wordt onder meer tot de volgende stromingen gerekend.
