Gustave Courbet
Personalia
- Geboortejaar 1819
- Geboorteplaats Ornans, Frankrijk
- Jaar van overlijden 1877
Biografie
Gustave Courbet krijgt een enthousiast onthaal als startend kunstenaar
Gustave Courbet heeft al snel een imago opgebouwd. En wel dat van een harde, ruwe kunstenaar die wel een borrel lustte. Hij was als een soort bokser die altijd het conflict opzocht. En hij leek soms zichtbaar plezier aan zijn conflicten te beleven. Vooral de gevestigde orde moest het bij hem ontgelden, wat hem in andere kringen dan weer bijzonder populair maakte. Als hij kritiek op zijn schilderijen kreeg, maakte hij de fout bewust nog een paar keer.
Ondanks deze houding waar je vaak weinig vrienden mee maakt weet Courbet rond 1840 zijn debuut te maken bij de nogal elitaire "Salon de Paris". Zijn schilderij van een begrafenis in Ornans wordt beroemd. Het schilderij ontvangt zelfs een medaille van de salon. Een buitengewone eer. Maar na deze loftrompet is het eigenlijk ook wel min of meer gedaan met de roem.
Verder werk slaat niet aan
Courbet heeft een duidelijke voorkeur voor het schilderen van de onderkant van de samenleving. Maar dat vaak toch wat naargeestige onderwerp van mensen in armoede had zeker niet de interesse van mogelijke kapitaalkrachtige kopers. Verre van. Die kopers zagen graag wat minder gewone zaken op hun muren hangen. Zijn schilderij van van de begrafenis in Ornans maakt bij hem het nodige los. En de niet malse reacties er op van het Franse publiek laten ook hun sporen bij hem na.
Ontstaan van het realisme
Courbet besluit zoals zoveel gedreven kunstenaars om de beeldende kunst in te zetten om de wereld te laten zien wat er speelt. Een nadruk op de sociale kant van de maatschappij. Maar dat vraagt uiteraard om een realistische weergave van de werkelijkheid. De kunstrichting van het realisme is daarmee geboren. Courbet weet zijn debuut te maken op de Salon van Parijs. Maar daarna krijgt hij slechts kritiek te verduren. Zijn afbeeldingen van "normale mensen" wil de elite niet aan de wand hebben. Ook de media heeft hij niet mee. Courbet laat het er echter niet bij zitten.
Mislukt project op de wereldtentoonstelling
Op de wereldtentoonstelling in Parijs in 1855 komt zelfs een eigen paviljoen van deze kunstenaar, geheel gewijd aan de realistische weergave van de maatschappij. Dit paviljoen wordt dan ook het "Pavillion du réalisme" genoemd. Hier toont hij een veertigtal schilderijen en zorgt voor een uitgebreide documentatie. Als men ergens kennis van de realistische kunst op kan doen dan is het wel in het "Pavillion du réalisme" van Courbet. Maar de belangstelling voor het realistische werk is zeker niet wat Courbet er zelf van verwachtte.
Het zo enthousiast gestarte project op de wereldtentoonstelling wordt een totale mislukking. De wereld is duidelijk niet toe aan de onderwerpen die de kunstenaar Courbet op zo'n gedreven manier weer probeert te geven. Courbet was zijn tijd kennelijk vooruit, een lot dat we wel vaker bij kunstenaars met een duidelijke visie tegenkomen. Ze lopen te ver voor de muziek uit en missen daardoor de aansluiting met hun publiek.
L'origine du monde
Een bijzonder gewaagd schilderij van Gustave Courbet was L'origine du monde. Dit is een zeer realistisch schilderij van een naaktmodel in een wel zeer expliciete stand. Dit werk weet zelfs vandaag nog mensen te shockeren, terwijl men toch tegenwoordig wel iets gewend is. Dat shockeren gebeurt vooral op social media waar het dan ook meestal direct door beheerders die het niet als kunst herkennen, wordt verwijderd. Er wordt vanuit gegaan dat het (niet herkenbare) model Rosa Bonheur is, maar dat is omstreden. Overigens heette het schilderij eerst "de Baadster".
Het thema van de werkende mens
Het thema van de werkende mens is daarna voortgezet door de schilder Jean François Millet die er wat meer succes mee had. Kennelijk was er bij het publiek ook sprake van een soort van voortschrijdend inzicht.
Liefhebber van Nederlandse kunst
Gustave Courbet stond bekend als een liefhebber van de kunst zoals die in de Nederlanden werd gemaakt in de 17e eeuw. Hij schijnt Nederland meermalen bezocht te hebben om kennis te nemen van de werken van de schilders uit die tijd.
Stromingen
Gustave Courbet wordt tot het Realisme en het Sociaal-realisme gerekend.
Bekende werken (zie google voor afbeeldingen)
- L'origine du monde
- Begrafenis in Ornans (1849)
- De steenhouwers
